Breyting varð á réttindaöflun sjóðfélaga í A deild 1. júní 2017. Breytingarnar höfðu mismunandi áhrif á sjóðfélaga og voru þær gerðar vegna breytinga á lögum um Lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins. Markmið með lagabreytingunni var að samræma lífeyrisréttindi milli almenna og opinbera vinnumarkaðarins og hafði sú lagabreyting áhrif á A deild Brúar lífeyrissjóðs.
Mikilvægt er að nefna að síðan árið 2017 hafa orðið frekari breytingar á samþykktum sjóðsins og því gilda ekki allar upplýsingar á þessarri síðu í dag.
Hvers vegna var lífeyriskerfinu breytt?
Með breytingum á lífeyriskerfinu var markmið Alþingis að samræma lífeyrisréttindi á almennum og opinberum markaði svo að allt launafólk njóti sambærilegra lífeyrisréttinda hvort sem það starfar á opinberum eða almennum vinnumarkaði. Með þessu er stuðlað að auknum hreyfanleika milli vinnumarkaða. Lífeyriskerfi opinberra starfsmanna fyrir breytingar stóð ekki undir sér óbreytt.
Hvernig var réttindaöflun fyrir breytingar?
Áður er breytingar tóku gildi voru lífeyrisréttindin í A deild með jafnri ávinnslu óháð aldri. Sjóðfélagi ávann sér því lífeyrisrétt sem nam 1,9% af launum. Viðmiðunaraldur lífeyristöku var 65 ár en gat hafist á milli 60-70 ára.
Breytingar á A deild
Skipta má breytingum sem sem tóku gildi í júní 2017 í þrjá hluta. Í fyrsta lagi var jafnri ávinnslu réttinda í A deild breytt í aldurstengda ávinnslu. Í öðru lagi var viðmið á lífeyrisaldri breytt úr 65 ára í 67 ára. Í þriðja lagi var ábyrgð launagreiðenda í A deild afnumin.
- Aldurstengd ávinnsla réttinda
Réttindaávinnsla A deildar breyttist úr jafnri ávinnslu yfir í aldurstengda ávinnslu. Réttindum A deildar var þó viðhaldið. Þeir sem héldu áfram að greiða iðgjald til sjóðsins héldu rétti sínum til jafnrar réttindaávinnslu. Nýir sjóðfélagar frá 1. júní 2017 fara í aldurstengda réttindaávinnslu. - Viðmiðunaraldur lífeyristöku 67 ára
Lífeyrisaldur var samræmdur við almennan vinnumarkað og varð 67 ár í staðinn fyrir 65 ár. Sjóðfélagar gátu áfram valið að hefja lífeyristöku fyrr eða seinna milli 60 og 70 ára (Ath. að aldursbilið hefur verið uppfært og er nú hægt að hefja lífeyristöku milli 60 og 80 ára). - Launagreiðendur tryggja A deild með greiðslu í þrjá sjóði
Réttindi sjóðfélaga sem áttu aðild að A deild fyrir breytingarnar héldust óskert vegna framlags launagreiðenda til sjóðsins. Mismunur á jafnri ávinnslu og aldurstengdri ávinnslu framtíðarréttinda var mætt með lífeyrisauka sem launagreiðendur greiddu inn til sjóðsins. Með framlögum launagreiðenda í jafnvægissjóð, lífeyrisaukasjóð og varúðarsjóð var ábyrgð launagreiðenda á réttindum í A deild afnumin. Nánar um lífeyrisauka og lífeyrisaukaiðgjald.
Áhrif á sjóðfélaga sem áttu aðild fyrir 1. júní 2017
Réttindi þeirra sjóðfélaga sem áttu aðild að A deild fyrir breytingarnar verða ekki skert við gildistöku laganna vegna framlags launagreiðenda til sjóðsins.
Réttindi sjóðfélaga verða aftur á móti framvegis bundin tryggingafræðilegri stöðu og geta lækkað eða hækkað eftir afkomu sjóðsins. Þetta á bæði við um áunnin réttindi fyrir 1. júní 2017 og framtíðarréttindi sjóðfélaga.
Nýir sjóðfélagar eftir 1. júní 2017
Sjóðfélagar sem byrja að greiða til sjóðsins eftir 1. júní 2017 ávinna sér réttindi sem eru aldurstengd. Því yngri sem sjóðfélagi byrjar að greiða til sjóðsins því verðmætari verða réttindin hans vegna lengri ávöxtunartíma.
Réttindin eru bundin tryggingafræðilegri afkomu sjóðsins og geta hækkað eða lækkað eftir afkomu hans.
Viðmiðunaraldur lífeyristöku verður 67 ár en lífeyristaka getur hafist milli 60-70 ára.
Jöfn eða aldursskipt réttindaávinnsla?
Með jafnri ávinnslu var ávinnsla greiddra iðgjalda jöfn yfir starfsævina, óháð aldri, þannig að hver greiðandi fékk sömu réttindi án tillits til aldurs. Með aldurstengdri ávinnslu taka réttindi mið af aldri sjóðfélaga. Iðgjöld yngri sjóðfélaga eru verðmætari því þau ávaxtast yfir lengri tíma. Þannig njóta yngri sjóðfélagar ávinnings af því hve lengi þeirra iðgjöld ávaxtast. Réttindi sjóðfélaga verða því í samræmi við verðmæti iðgjaldanna sem þeir greiða.
Hverjir eiga áfram rétt á jafnri ávinnslu réttinda?
Þeir sjóðfélagar sem höfðu greitt til A deildar einhvern tímann á síðustu 12 mánuðum fyrir 1. júní 2017 eiga rétt á jafnri ávinnslu réttinda. Sjóðfélagar sem starfa hjá öðrum launagreiðendum en ríkisaðilum og sveitarfélögum eiga aðeins þennan rétt ef launagreiðandi þeirra samþykkir greiðslu sérstaks iðgjalds.
Falli iðgjaldagreiðslur sjóðfélaga niður til lengri tíma en 12 mánaða fellur réttur hans til jafnrar ávinnslu niður til framtíðar. Heimilt er að framlengja þetta tímabil um 12 mánuði vegna náms, veikinda eða fæðingarorlofs sjóðfélaga. Sjóðfélagi heldur þó alltaf réttinum til jafnrar ávinnslu ef ráðningarsamband er fyrir hendi, t.d. ef hann er í launalausu leyfi.
Sjóðfélagar sem eiga rétt á jafnri ávinnslu réttinda halda þeim rétti þó þeir skipti um starf, að því gefnu að starfið veiti rétt til aðildar að A deild.
Hverjir fara yfir í aldurstengda ávinnslu réttinda?
- Sjóðfélagar sem áttu réttindi í A deild en höfðu ekki greitt iðgjöld 12 mánuði áður en breytingin varð 1.júní 2017.
- Falli iðgjaldagreiðslur sjóðfélaga niður til lengri tíma en 12 mánaða fellur réttur hans til jafnrar ávinnslu niður til framtíðar.
- Nýir sjóðfélagar frá 1. júní 2017 fara í aldurstengda réttindaávinnslu.
Réttindi tryggð af launagreiðendum
Með framlögum launagreiðenda í jafnvægissjóð, lífeyrisaukasjóð og varúðarsjóð var ábyrgð launagreiðenda á réttindum í A deild afnumin. Uppgjör fyrir tímabilið 1. janúar til 31. maí 2017 vegna breytinga á A deild sjóðsins var framkvæmt en samkvæmt því greiddu launagreiðendur eftirfarandi framlög til sjóðsins:
- Jafnvægissjóður, 9.958.717.284 kr., sem ráðstafað var til að koma áfallinni stöðu A deildar Brúar í jafnvægi miðað við 31. maí 2017.
- Lífeyrisaukasjóður, 27.260.749.984 kr., til að mæta framtíðarskuldbindingum vegna lífeyrisauka þeirra sjóðfélaga sem eiga rétt á honum.
- Varúðarsjóður, 3.015.817.552 kr., sem ætlað var að styðja við lífeyrisaukasjóð.
Jafnvægissjóðnum var skipt hlutfallslega á launagreiðendur eftir iðgjaldaskilum þeirra frá stofnun sjóðsins til 31. maí 2017. Lífeyrisaukasjóðnum og varúðarsjóðnum var skipt hlutfallslega á launagreiðendur eftir iðgjaldaskilum þeirra fyrir tímabilið 1. janúar 2017 til 31. maí 2017.
Rökin fyrir þessari skiptingu voru að ef ekki hefði komið til lagabreytinga í desember 2016 hefði mótframlag launagreiðenda í A deild verið hækkað í allt að 21% til að koma tryggingafræðilegri stöðu sjóðsins í jafnvægi. Því hefðu launagreiðendur sem borguðu iðgjald til sjóðsins á árinu 2017 borið hækkunina alfarið.
Launagreiðendur sem greiða hærra mótframlag mánaðarlega vegna lífeyrisaukaframlags er ekki reiknuð hlutdeild í lífeyrisaukasjóðnum. Hér má sjá núverandi lífeyrisaukaiðgjald ásamt þróun aukaiðgjalds síðustu ára.
Spurt og svarað
Hafði breytingin áhrif á þáverandi lífeyrisgreiðslur?
Nei. Breytingin hafði ekki áhrif á þá lífeyrisþega sem þegar höfðu hafið töku lífeyris eða voru orðnir 60 ára fyrir 1. júní 2017.
Hafði breytingin áhrif á aðrar deildir Brúar lífeyrissjóðs?
Hvað varðar Brú lífeyrissjóð áttu breytingarnar aðallega við um A deild sjóðsins en höfðu einnig áhrif á V deild þar sem viðmiðunaraldur lífeyristöku hækkaði einnig í þeirri deild í 67 ár. B deild sjóðsins var með öllu óbreytt.
Lífeyrissjóður starfsmanna Reykjavíkur og Lífeyrissjóður starfsmanna Kópavogsbæjar?
Breytingin hafði engin áhrif á réttindi hjá Lífeyrissjóði starfsmanna Reykjavíkurborgar eða Lífeyrissjóði starfsmanna Kópavogsbæjar.
Njóta ungir sjóðfélagar betri réttinda í nýju kerfi?
Það er einstaklingsbundið hvort yngri sjóðfélagar komi betur út í nýju kerfi.
Hvað gerist ef ég tek mér leyfi frá störfum?
Falli iðgjaldagreiðslur þínar niður til lengri tíma en 12 mánaða fellur réttur til jafnrar ávinnslu niður til framtíðar en þó er heimilt að framlengja það tímabil um 12 mánuði vegna náms, veikinda eða fæðingarorlofs. Þú heldur hins vegar alltaf réttinum ef ráðningarsamband er fyrir hendi, t.d. ef þú ferð í launalaust leyfi.
Held ég jafnri ávinnslu ef ég breyti um vinnustað?
Réttur til jafnrar ávinnslu fellur niður eftir 12 mánuði..
Dæmi: Ef ég fer að vinna á almennum vinnumarkaði og hætti þar með að greiða í A deild Brúar lífeyrissjóðs en sný til baka til hins opinbera eftir tólf mánuði eða meira fellur niður réttur minn til jafnrar ávinnslu og ég færist yfir í aldurstengda ávinnslu.
Hækkaði iðgjald sjóðfélaga í A deild vegna breytinganna?
Nei, iðgjaldið var eftir sem áður 4%.
Breyttist mótframlag atvinnurekanda vegna iðgjalda?
Mótframlag launagreiðenda lækkaði úr 12% í 11,5%. Með samþykki stjórnar sjóðsins geta aðrir launagreiðendur en sveitarfélög og stofnanir þeirra greitt sérstakt viðbótar iðgjald. Sjá nánar um Lífeyrisaukaiðgjald hér.
Breyttist réttindi vegna örorkulífeyris?
Nei, réttindi þáverandi sjóðfélaga héldust óbreytt. Hjá nýjum sjóðfélögum var meginbreytingin að ávinnsla réttinda varð aldurstengd en skilyrði til að öðlast réttindi þau sömu.
Breyttust réttindi vegna makalífeyris?
Nei, réttindi núverandi sjóðfélaga héldust óbreytt. Hjá nýjum sjóðfélögum var meginbreytingin sú að ávinnsla réttinda varð aldurstengd en skilyrði til að öðlast réttindi eru þau sömu.
Breyttust réttindi vegna barnalífeyris?
Nei, rétturinn til barnalífeyris hélst óbreyttur.
Ég á geymd réttindi í A deild frá fyrri tíð. Lækkuðu þau?
Breyting varð ekki á geymdum réttindum þann 1. júní 2017. Þau geta þó breyst eftir tryggingafræðilegri stöðu sjóðsins.
Ég mun skipta um starf og á þá að greiða til A deildar LSR
Sjóðfélagar A deildar Brúar lífeyrissjóðs sem rétt eiga á jafnri ávinnslu réttinda munu einnig eiga rétt á jafnri ávinnslu hjá A deild LSR skipti þeir um starf og verða sjóðfélagar þar. Þó má ekki hafa liðið lengri tími en tólf mánuðir á milli starfa. Sambærilegt ákvæði er í samþykktum LSR.